نوشتن پایان نامه یکی از الزامات تحصیل در دوره‌های تحصیلات تکمیلی است. مراحل انجام پایان نامه از تصویب تا دفاع یک پروسه تقریباً طولانی است که نیازمند دقت و تلاش زیادی است. پایان نامه نویسی یکی از پروژه‌های تحقیقاتی است که دانشجویان باید جهت فارغ‌التحصیلی خود انجام دهند. مراحل انجام پایان نامه تحصیلات تکمیلی دارای اصول و نکات خاصی است که باید طبق برنامه‌ریزی مشخصی انجام شود.
ارائه پروژه‌های تحقیقاتی معمولاً در مقاطع تحصیلات تکمیلی (کارشناسی ارشد و دکتری) انجام می‌شود و دانشجویان با نگارش و دفاع از پایان نامه می‌توانند از این مقاطع فارغ‌التحصیل شوند. نگارش پایان نامه یکی از مهم‌ترین قسمت‌های تحصیلات دانشجویان محسوب می‌شود. در این مقاله از سری مقالات همراهان فردا با ما همراه باشید تا به بررسی مراحل انجام پایان نامه از تصویب تا دفاع بپردازیم.
پایان نامه چیست؟
پیش از اینکه مراحل انجام پایان نامه از تصویب تا دفاع را بیان کنیم، بهتر است تعریفی مختصر از پایان نامه به شما ارائه دهیم. دانشجویانی که در مقاطع تحصیلات تکمیلی یعنی کارشناسی ارشد و دکتری مشغول به تحصیل هستند، باید در ترم آخر تحصیل خود یک پروژه تحقیقاتی به نام پایان نامه نوشته و به دانشگاه تحویل دهند. لازم به ذکر است روش دیگری برای گذراندن تحصیلات تکمیلی به نام آموزش‌محور وجود دارد که بدون ارائه پایان نامه انجام می‌شود و نشانه تفاوت مدرک آموزش محور و پژوهش محور است.
دانشجویانی که تحصیلات تکمیلی پژوهش محور را انتخاب می‌کنند، باید در ترم آخر تحصیلات خود پایان نامه نوشته و از آن دفاع کنند. به‌طورکلی، پایان نامه پروژه‌ای تحقیقی است که معمولاً با تعداد صفحات بیش از 80 صفحه بوده و شامل جزئیات عملکرد یک دانشجو برای پاسخگویی به سؤال پژوهش خود توضیح داده شده است. پایان نامه نویسی در دودسته کمی و کیفی انجام می‌شود. منظور از پایان‌نامه‌های کمی، آن دسته از تحقیقاتی است که در آن برای رسیدن به یافته‌ها از فرمول‌های آمادی، اعداد و ارقام استفاده می‌شود.
درحالی‌که مراحل انجام پایان نامه از تصویب تا دفاع در پایان‌نامه‌های کیفی به‌گونه تحلیلی بوده و نظر شخص نویسنده در آن تأثیرگذار است. نمی‌توان گفت تمام مراحل انجام پایان نامه تحصیلات تکمیلی در ترم آخر انجام می‌شود؛ بلکه مشخص‌شدن عنوان، تأیید پروپوزال و مراحل دیگر پروسه‌ای زمان بر است و بر اساس تجربیات از ترم دوم کارشناسی ارشد آغاز می‌شود. پروپوزال معمولاً شامل 8 صفحه توضیح درمورد روند کار دانشجو است.
مراحل انجام پایان نامه از تصویب تا دفاع؛ مراحل انجام پایان نامه
برای پایان نامه نویسی مورد تأیید نکاتی وجود دارد که دانشجویان باید ضمن رعایت این نکات، پایان نامه خود را نگارش کرده و از آن دفاع کنند. اولین قدم در راه نوشتن پایان نامه کارشناسی ارشد، انتخاب موضوع است. دانشجویان باید موضوع پایان نامه خود را باتوجه‌به معیارهایی مانند نیاز جامعه، در اختیار داشتن امکانات تحقیق، دانش و علاقه، آینده شغلی و… انتخاب کنند. در ادامه به بررسی مراحل انجام پایان نامه از تصویب تا دفاع می‌پردازیم.
1. انتخاب موضوع
همان‌طور که گفتیم، پایان نامه نویسی پروسه‌ای زمان‌بر بوده و مستلزم دقت و تلاش زیادی است. به همین دلیل، لازم است موضوعی انتخاب کنید که به آن علاقه داشته باشید. اگر موضوعی را انتخاب کنید که به آن علاقه‌ای ندارید، ممکن است پس از مدتی باعث دل‌زدگی و خستگی شما شود. برای انتخاب موضوع در مراحل انجام پایان نامه از تصویب تا دفاع، باید یک موضوع جذاب را انتخاب کنید که مختصر، رسا و جامع باشد. دانشجویان باید توجه داشته باشند که پایان نامه طی حداقل 6 ماه و حداکثر یک سال به اتمام برسد.
موضوع پایان نامه باید با رشته و گرایش تحصیلی، تخصص استادان راهنما و مشاور انتخابی مرتبط باشد. علاوه بر این، دانشجویان باید موضوعی را انتخاب کنند که تکراری نباشد. باتوجه‌به اینکه حداکثر 2 نمره از کل پایان نامه مربوط به ارائه مقاله است، دانشجویان باید این موضوع را مدنظر قرار داده و موضوعی را انتخاب کنند که امکان استخراج مقاله را داشته باشد. معمولاً انتخاب موضوع یکی از چالش‌برانگیزترین مراحل انجام پایان نامه از تصویب تا دفاع محسوب می‌شود. بدین منظور، دانشجویان می‌توانند از روش‌های زیر استفاده کنند:
- مشورت با افراد باتجربه در زمینه موضوع موردنظر مانند اساتید مراکز تحقیقاتی
- مراجعه به کتابخانه دانشگاه و مطالعه بخش پیشنهادهای پایان‌نامه‌هایی که دارای موضوع جذابی برای آن‌ها است.
- بررسی پروفایل محققین و اساتید و مطالعه مقالات چاپ شده توسط آن‌ها
- سرچ موضوع و کلیدواژه‌های مدنظر در سایت‌های علمی ایرانی و خارجی
2. انتخاب استاد راهنما و مشاور
گام دوم از مراحل انجام پایان نامه از تصویب تا دفاع، انتخاب استاد راهنما و مشاور است. دانشجویان باید یکی از اساتیدی که در زمینه موردنظر برای پایان نامه نویسی از تخصص کافی برخوردار است، به‌عنوان استاد راهنما انتخاب کنند. در این جلسه دانشجویان باید به‌جز فرم کامل شده پیشنهادی، سابقه تحقیق را نیز به استاد راهنما ارائه دهند. اساتید باید از نظر ظرفیت اخذ دانشجو، توانایی قبول شما به‌عنوان دانشجو را داشته باشد. در صورت جلب نظر استاد، دانشجویان باید در مورد استاد مشاور با استاد راهنما نیز مشورت کنند.
دانشجو قبل از هماهنگی با اساتید مشاور و راهنما موظف است از تعداد پایان‌نامه‌های در دست، راهنمایی و مشاوره ایشان اطلاع حاصل کنند. اساتید راهنما و مشاور نیز باید قبل از امضای فرم به سقف پذیرش خود توجه کنند. در صورت عدم رعایت موازین مربوطه مسئولیت تأخیر در ارائه پروپوزال و عواقب کار متوجه اساتید مربوطه و دانشجو است. ارسال رزومه کامل تحصیلی آموزشی و پژوهشی و تصویر آخرین مدرک تحصیلی در هریک از موارد بالا برای اساتید راهنما و مشاوره که برای اولین‌بار در این زمینه همکاری می‌کنند، الزامی است.
نکات لازم پس از انتخاب استاد راهنما در مراحل انجام پایان نامه از تصویب تا دفاع
دانشجویان باید سعی کنند هفته‌ای یکبار استاد راهنمای خود را ملاقات کرده و گزارش پیشرفت مراحل انجام پایان‌نامه تحصیلات تکمیلی را ارائه دهند. بر اساس قانون، دانشجو موظف است هر دو ماه یکبار یک گزارش کار نیز به دانشکده ارائه دهد. بدین‌منظور، دانشجویان باید وقت زیادی بر روی مطالعه سوابق تحقیق قرار دهند. این کار به آن‌ها کمک می‌کند تا از تجربه دیگران بهره‌مند شده و مراحل انجام پایان نامه از تصویب تا دفاع را به نحو احسن انجام دهند. دانشجویان می‌توانند در کتاب‌ها، مقالات چاپ شده در مجلات، مقالات چاپ شده در مجموعه مقالات کنفرانس، گزارش‌های تحقیق و… جستجو کنند.
دانشجویان باید تمام مطالبی که تهیه می‌کنند شماره‌گذاری کنند تا بتوانند در فهرست مطالب از آن‌ها کمک بگیرند. در هنگام تهیه گزارش نهایی باید مرجع تمامی شکل‌ها، جدول‌ها، نمودارها و مطالب خاص را ذکر کرده و در فهرست مطالبی که در انتهای پایان نامه با فرمت مصوب دانشگاه لیست کنند. دانشجویان موظف هستند مقالات تهیه شده را به استاد راهنمای خود ارائه دهند و نظر ایشان را در بهبود روند مطالعه تاریخچه جویا شوند. پس از این، نوبت ارائه فصل‌بندی پروژه به استاد راهنما است. این کار باعث نظم بخشیدن به فرایند پایان نامه نویسی می‌شود.
3. مراحل انجام پایان نامه از تصویب تا دفاع؛ تکمیل فرم تایید موضوع پایان نامه و ارائه به مدیر گروه
دانشجویان باید عنوان پیشنهادی برای موضوع پایان نامه خود را با رعایت موارد ذکر شده پیشنهاد کنند. این افراد باید جهت اطمینان از تکراری نبودن موضوع پایان نامه به سایت پایگاه‌های مرتبط مراجعه و موضوع پایان نامه و کلمات کلیدی عنوان پایان نامه خود را جستجو کنند. سپس از نتایج جستجو پرینت گرفته و ضمیمه فرم تصویب موضوع نمایند.
مراحل انجام پایان نامه از تصویب تا دفاع باید تحت‌نظر استاد راهنما و استاد مشاور انجام شود. پس از تأیید موضوع پیشنهادی پایان نامه توسط مدیرگروه مربوطه، دانشجو باید ظرف مدت حداکثر 2 هفته اقدام به تألیف و آماده‌سازی پروپوزال کند. پس از تألیف پروپوزال، دانشجو پروپوزال را به استاد راهنما و استاد مشاور جهت مطرح‌شدن در شورای تخصصی گروه به مدیرگروه ارائه می‌دهد.
4. ارائه پروپوزال گام چهارم مراحل انجام پایان نامه از تصویب تا دفاع
پروپوزال شامل فرم پیشنهاد تحقیق پایان نامه است. دانشجو باید با هماهنگی و تأیید استاد راهنما و استاد مشاور، موضوع پایان نامه و موارد خواسته شده مانند بیان مسئله، اهداف، روش کار، سوابق تحقیق و… را به‌صورت کامل تکمیل کند. این فرم، مبنای تصویب موضوع پایان نامه است. پروپوزال یا طرح تحقیق پیش‌نویس پژوهشی است که باید برای اخذ مدرک تحصیلی انجام شود.
دانشجویان در پروپوزال به معرفی موضوعی که برای پایان نامه خود انتخاب کرده‌اند، توضیح اهمیت این موضوع، ذکر پژوهش‌هایی که در گذشته درمورد این موضوع انجام شده و نتایج تحقیق می‌پردازند. شکل پروپوزال ممکن است باتوجه‌به هدف تحقیق و رشته تحصیلی متفاوت باشد. دانشجویان باید در مراحل انجام پایان نامه از تصویب تا دفاع توجه داشته باشند که عنوانی را انتخاب کنند که کوتاه باشد؛ اما به‌خوبی هدف آن‌ها را مشخص کند. ساختار کلی پروپوزال به شرح زیر است:
- عنوان تحقیق
- مقدمه
- بیان مسئله
- اهمیت و ضرورت تحقیق
- پیشینه تحقیق
- اهداف تحقیق (شامل کلی و جزئی)
- سؤالات تحقیق
- فرضیه‌های تحقیق
- تعاریف مفهومی و عملیاتی متغیرها
- روش اجرای تحقیق
- محدودیت‌های احتمالی برای اجرای تحقیق
- نتیجه‌گیری
- منابع
الف) نکات تکمیل پروپوزال
دانشجویان باید پس از دریافت فایل پیشنهاد پروژه، آن را به‌دقت تکمیل کنند. دانشجو در این فرم باید اثبات کند که بهترین گزینه برای انجام این تحقیق بوده و این زمان بهترین زمان برای انجام آن است. دانشجو باید تمام قسمت‌های پروپوزال را به‌دقت تکمیل کرده و از راهنمایی که در عنوان بخش‌های مختلف آمده است کمک بگیرد. در بیان تاریخچه تحقیق باید تعدادی از تحقیق‌های انجام شده در سال‌های اخیر ذکر شود. به‌منظور ذکر نمونه باید حتماً از فرمت استاندارد مرجع دادن استفاده شود.
پس از انجام این گام از مراحل انجام پایان نامه از تصویب تا دفاع، دانشجو باید فایل پروپوزال خود را برای تأیید اولیه برای مدیرگروه ارسال کرده و تأیید اولیه را اخذ نماید. بعد از تصویب پروپوزال توسط استاد راهنما و استاد مشاور، دانشجو باید نسبت به تأیید کمیته گروه اقدام نمایند. به‌منظور، بررسی سطح کیفی و کمی پروپوزال‌ها و تأیید آن‌ها، جلسات کمیته تخصصی گروه‌ها در هر نیم‌سال برگزار می‌شود. صورت‌جلسه این جلسات توسط کمیته تخصصی گروه مربوطه تنظیم می‌شود.
پس از طرح پروپوزال‌ها در کمیته تخصصی گروه، پروپوزال‌های به تصویب رسیده جهت طرح در شورای تحصیلات تکمیلی به معاونت پژوهشی ارسال می‌شود. حوزه معاونت پژوهشی پروپوزال دانشجویانی که ظرفیت استاد راهنما و مشاور آن‌ها پر است را دریافت نخواهد کرد. علاوه بر این، پروپوزال‌های ناقص و بدون تأیید و امضای استاتید راهنما و مشاور تحویل گرفته نخواهد شد.
ب) تصویب پروپوزال
مراحل تصویب پروپوزال شامل تصویب اولیه توسط کمیته تخصصی گروه و تصویب نهایی توسط شورای پژوهش دانشکده است. شورای پژوهشی دانشکده، در خصوص تصویب نهایی پروپوزال‌ها و درخواست‌های دانشجویان هر هفته برگزار می‌شود. موضوع پایان نامه پس از تأیید شورای پژوهشی دانشکده قابل‌تغییر نخواهد بود.
ج) تغییر عنوان پایان نامه
ممکن است در گام‌های اولیه مراحل انجام پایان نامه از تصویب تا دفاع، دانشجو تصمیم به تغییر عنوان پایان نامه داشته باشد. اگر لازم تغییراتی در عنوان پایان نامه و یا اساتید راهنما و مشاور انجام شود، باید طبق قوانین و ضوابط خاصی انجام شود. چنانچه تغییراتی جزئی در عنوان پایان نامه مدنظر باشد، لازم است با استفاده از فرم مربوطه که به تأیید مدیرگروه، استاد راهنما و استاد مشاور رسیده است، اعلام و تغییرات در عنوان پروپوزال دانشجو انجام شود.
تأیید نهایی بر عهده شورای پژوهشی دانشکده است. درصورتی‌که موضوع پایان نامه به طور اساسی نیاز به تغییر داشته باشد، دانشجو باید پروپوزال جدیدی تنظیم و پس از تأیید در گروه تخصصی، علت تغییر عنوان را نیز در فرم مربوطه اعمال کند. در این صورت اگر استاد راهنما و استاد مشاور تغییر نکنند، ابلاغیه جدید برای دانشجو صادر می‌شود و تأیید نهایی بر عهده شورای پژوهشی دانشگاه است.
د) تغییر استاد راهنما و استاد مشاور
باتوجه‌به اینکه صدور حکم برای استاد راهنما در پایان نامه فرایندی طولانی است و پس از صدور حکم استاد مربوطه به‌عنوان هدایت‌کننده پایان نامه از نظر دانشگاه شناخته می‌شود، امکان واگذاری این مسئولیت به اساتید دیگر اساساً امکان‌پذیر نیست. این جابه‌جایی در موارد خاص و با ارائه دلایل قانع‌کننده باید به تأیید شورای پژوهشی دانشکده برسد. اگر لازم استاد راهنما یا استاد مشاور تغییر کند، باید انصراف کتبی ایشان به تأیید مدیرگروه برسد و موافقت استاد راهنما و استاد مشاور جدید طی فرم مربوطه از طرف گروه اعلام شود. درصورتی‌که به علت عدم دسترسی به استاد راهنما یا مشاور به علت مسافرت طولانی، فرصت‌های مطالعاتی، فوت و… امکان انصراف استاد نباشد، می‌توان صورت‌جلسه گروه مبنی بر توضیح علت تغییر استاد راهنما و یا استاد مشاور جدید را ملاک قرار داد.
افزایش سنوات تحصیلی
در مراحل انجام پایان نامه از تصویب تا دفاع اگر دانشجویان به سنوات تحصیلی بیشتری از سقف مجاز در خصوص پایان نامه نیاز داشته باشند، باید طی نامه‌ای علت افزایش سنوات را با تأیید استاد راهنما به حوزه پژوهشی اعلام کنند. تأیید نهایی با شورای پژوهشی دانشکده خواهد بود.
5. دریافت کد
در این مرحله از مراحل انجام پایان نامه از تصویب تا دفاع، دانشجویان باید در صف دریافت کد پایان نامه قرار بگیرند. پس از تصویب پروپوزال در شورای پژوهشی دانشکده، پروپوزال‌های مربوطه جهت ثبت در سایت پایان‌نامه‌های دانشگاه و اخذ کد به کارشناسی پژوهشی ارسال می‌شوند. در صورت خالی بودن ظرفیت اساتید، کد پایان نامه برای دانشجو اخذ شده و دانشجو باید جهت اطلاع از کد و دریافت نامه کدینگ، 2 هفته بعد از جلسه شورای پژوهشی دانشکده به واحد پژوهش مراجعه کند.
6. مراحل انجام پایان نامه از تصویب تا دفاع؛ نگارش پایان نامه
در صورت تأیید نهایی پروپوزال‌ها در شورای پژوهشی دانشکده، اسامی دانشجویانی که پروپوزال آن‌ها تصویب شده است به همراه کد پایان نامه اعلام می‌شود و احکام اساتید راهنما و مشاور صادر می‌شود. پس از اعلام اسامی دانشجویانی که پروپوزال آن‌ها به تصویب رسیده است، آن‌ها می‌توانند با رعایت موارد ذکر شده در شیوه‌نامه نگارش پایان نامه اقدام به تألیف پایان نامه خود نمایند. در این گام از مراحل انجام پایان نامه از تصویب تا دفاع، دانشجویان باید طبق شیوه‌نامه مذکور عمل کرده و تمام موارد را در نظر بگیرند.
لازم است پس از نگارش هر فصل پایان نامه گزارش پیشرفت کار به استاد راهنما و استاد مشاور جهت بررسی، اعلام نظر و رفع نواقص ارائه شود. پایان نامه نویسی دارای پنج فصل کلی است که هرکدام از آن‌ها قسمتی از ارائه گزارش تحقیق شما را بر عهده دارند. در ادامه به بررسی فصل‌های مختلف پایان نامه و مراحل انجام پایان نامه تحصیلات تکمیلی می‌پردازیم.
فصل اول
در مراحل انجام پایان نامه از تصویب تا دفاع، فصل اول پایان نامه از سایر فصل‌ها مهم‌تر است؛ زیرا در این قسمت باید به معرفی مسئله و اهمیت آن بپردازید؛ بنابراین، باید به‌دقت و با نظر دقیق اساتید راهنما و مشاور پیش بروید. دانشجویان می‌توانند برای نگارش فصل اول در مراحل انجام پایان نامه از تصویب تا دفاع، از پروپوزال خود کمک بگیرند. در این فصل، بخش‌های مربوط به بیان مسئله، اهمیت و ضرورت، اهداف پژوهش و سؤالات آن باید به‌دقت و با تمام جزئیات توضیح داده شوند.
فصل دوم
فصل دوم پایان نامه که به‌عنوان فصل مبانی نظری نیز شناخته می‌شود، نسبت به سایر فصل‌ها کمی آسان‌تر به نظر می‌رسد. دانشجویان باید در این فصل مفاهیم و کلماتی که در این پژوهش از آن‌ها استفاده کرده‌اید را توضیح دهند. دانشجویان برای نگارش فصل دوم، پایان نامه کارشناسی ارشد باید بر روی منابع داخلی و خارجی تسلط داشته باشند و ضمن آشنایی با روش تحقیق در پایان نامه از به‌روزترین منابع استفاده کنند. استفاده از منابع قدیمی در بخش‌های مختلف مراحل انجام پایان نامه از تصویب تا دفاع کیفیت کار را پایین می‌آورد.
فصل سوم
فصل سوم شامل توضیح مختصری از روش‌های تحقیق دانشجو برای پایان نامه نویسی است. پژوهش‌ها باید یا به‌صورت کمی با اعداد و ارقام و یا به‌صورت کمی با توضیح و تحلیل مطالب صورت بگیرند. در واقع فصل سوم لازمه شروع فصل چهارم پایان نامه است. این فصل به خواننده کمک می‌کند تا بفهمد دانشجو از چه روشی به تحلیل اطلاعات خود پرداخته است.
فصل چهارم
فصل چهارم پایان نامه نویسی در مراحل انجام پایان نامه از تصویب تا دفاع به یافته‌های پژوهش معروف است. دانشجویان باید از این فصل اطلاعاتی را که در پژوهش خود استخراج کرده‌اند دسته‌بندی کرده و سپس در قالب جداول، نمودارها و… ارائه دهند. اطلاعات این مرحله از مراحل انجام پایان نامه از تصویب تا دفاع باید واضح بوده و دسته‌بندی هریک از مفاهیم به‌درستی نمایش داده شود. در این فصل، کار پژوهشی دانشجو به اتمام رسیده و حال باید برای نگارش بحث و نتیجه‌گیری آماده شود.
فصل پنجم
فصل پنجم پایان نامه نویسی مختص بحث و نتیجه‌گیری است. معمولاً استاد راهنما و استاد مشاور به دانشجویان پیشنهاد می‌کنند در ابتدا توضیح مختصری از روند پژوهش نوشته و سپس به بحث و نتیجه‌گیری بپردازند. در این فصل، دانشجو یافته‌های خود را مقام مقایسه با سایر پژوهش‌های انجام شده قرار می‌دهد و میزان همسویی یا عدم تطابق تحقیقات خود با آن‌ها را بررسی می‌کند. در انتهای این فصل دانشجو باید محدودیت‌هایی که برای انجام این پژوهش داشته را ذکر کند و در آخر پیشنهاداتی را در قالب پیشنهادها کاربردی و پژوهشی برای سایر محققان بنویسد.
بدین ترتیب، سایر افرادی که به این موضوع علاقه دارند بتوانند ادامه این پژوهش را به‌وسیله مطالعه این پیشنهادها انجام دهند. پس از پایان نگارش کلیه فصول پایان نامه، تحویل یک نسخه از پایان نامه به‌صورت تایپ شده به استاد راهنما و استاد مشاور جهت رفع نواقص احتمالی ضروری است. موارد خواسته شده در فرم تعهد اصالت پایان نامه و صورت‌جلسه دفاع مانند مشخصات دانشجو، عنوان پایان نامه، نام اساتید راهنما و مشاور و… باید به‌صورت تایپ شده قید شوند.
7. اعلام آمادگی دفاع از پایان نامه
دانشجویان 6 ماه پس از تصویب پروپوزال در گروه تخصصی می‌توانند از پایان نامه خود دفاع کنند. دانشجویان نمی‌توانند پیش از موعد مقرر نسبت به دفاع از پایان نامه اقدام نمایند. دفاع آخرین گام از مراحل انجام پایان نامه از تصویب تا دفاع است. پس از تایید نهایی پایان نامه توسط استاد مشاور و استاد راهنما و انجام اصلاحات لازم، دانشجو می‌تواند با مراجعه به وبسایت دانشگاه فرم اعلام آمادگی دفاع را دریافت کند. شرط لازم برای دفاع از پایان نامه، اعلام تمام نمره‌های واحدهای درسی دانشجویان و اقدام جهت اخذ و یا تمدید واحد پایان نامه است.
پس از تایید و امضای استاد راهنما و استاد مشاور در فرم اعلام آمادگی دفاع، دانشجو باید با مراجعه به مدیر گروه جهت انتخاب داور اقدام نماید. بعد از آن باید به کارشناس پژوهش دانشکده مراجعه کرده و درخواست صدور ابلاغیه داور و دریافت فرم داوری نماید. پس از اعلام نظر داور، مدیر گروه تاریخ دفاع دانشجو را معین کرده و توسط کارشناس پژوهش دانشکده در جدول زمان‌بندی ثبت می‌شود.
8. مراحل انجام پایان نامه از تصویب تا دفاع؛ جلسه دفاع
دانشجویان باید در جلسه دفاع طی 20 دقیقه مطالب خود را ارائه کنند. دانشجو باید حدود 2 الی 3 دقیقه (حداکثر 5 دقیقه) به لزوم انجام تحقیق و تاریخچه پژوهش‌های انجام شده قبلی در زمینه پایان نامه خود بپردازد. دانشجویان در این مرحله از مراحل پایان نامه از تصویب تا دفاع در زمان باقی مانده به توضیح درمورد روش کار خود و یافته‌های خود بپردازند. نتیجه‌گیری و بخش درمورد یافته‌های پایان نامه مهم‌ترین قسمت دفاع است که داوران مایل به شنیدن آن هستند. لازم به ذکر است دانشجویان در صورتی می‌توانند دفاع کنند که کد استاد راهنما ور وبسایت مذکور ثبت شده باشد.
جمع‌بندی
ارائه پروژه‌های تحقیقاتی مانند پایان نامه یکی از اصلی‌ترین مراحل تحصیل دانشجویان کارشناسی ارشد و دکتری است. پایان نامه نوشتاری است که دانشجو درمورد موضوعی خاص مربوط به رشته تحصیلی خود ارائه می‌دهد و از آن دفاع می‌کند. مراحل انجام پایان نامه از تصویب تا دفاع دارای نکات و اصول خاصی است و دانشجویان باید پایان نامه نویسی را طبق این اصول انجام دهند. دانشجویان باید پس از انجام مراحل پایان نامه تحصیلات تکمیلی با چارچوب‌های معین و مشخص از پایان نامه خود دفاع کرده و نظر استادان مربوطه را به پروژه خود جلب کنند. در این مقاله کوشیدیم هرآنچه لازم است درمورد مراحل انجام پایان نامه از تصویب تا دفاع بدانید را در اختیار شما عزیزان قرار دهیم. درصورت داشتن هرگونه سوال می توانید ار ارسال فرم درخواست مشاوره با کارشناسان ما در همراهان فردا درارتباط باشید.
