بومی گزینی عبارت است از روش پذیرش دانشجو از طریق آزمون کنکور سراسری که نقش بزرگی در توزیع پذیرفته‌شدگان در دانشگاه‌های مختلف و شانس داوطلبان برای قبولی در رشته محل‌های موردعلاقه دارد. تاثیر گزینش بومی در کنکور سراسری به این صورت است که احتمال قبولی داوطلبان با انتخاب رشته‌های بومی در دانشگاه‌های بومی افزایش می‌یابد. بومی گزینی یکی از مواردی است که دانش‌آموزان باید هنگام انتخاب رشته به آن توجه داشته باشند؛ اگر شما هم درمورد گزینش بومی و مزیت گزینش بومی در کنکور سؤالاتی دارید، در ادامه مطلب از همراهان فردا با ما همراه باشید.
مفهوم بومی گزینی
یکی از آزمون‌های مهم و پر رقابت که تأثیر زیادی روی آینده دانش‌آموزان و فارغ‌التحصیلان دوره متوسطه دوم دارد، کنکور سراسری است. کنکور سراسری یکی از پرجمعیت‌ترین آزمون‌های کشور است که تحت‌نظر سازمان سنجش آموزش کشور برگزار می‌شود. یکی از نکات مهمی که داوطلبان در زمان انتخاب رشته باید در نظر بگیرند، مسئله بومی گزینی است. بدین ترتیب که با انتخاب رشته‌های بومی احتمالی قبولی در دانشگاه‌های بومی افزایش می‌یابد. به‌طورکلی رشته‌های تحصیلی باتوجه‌به وجود و عدم وجود آن‌ها در محدوده‌های جغرافیایی، به چهار دسته استانی، ناحیه‌ای، قطبی و کشوری تقسیم می‌شوند. دسته‌بندی رشته‌های تحصیلی از نظر گزینش بومی به شرح زیر است:
1. بومی گزینی استانی
رشته‌هایی که در دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی اکثر استان‌های کشور وجود دارند و از نظر کاربردی به متخصص بومی نیاز دارند، به‌صورت استانی بومی گزینی می‌شوند؛ برای مثال اگر رشته پرستاری در دانشگاه اصفهان 50 نفر ظرفیت داشته باشد، 40 نفر از این ظرفیت به دانشجویان بومی این استان و 10 نفر دیگر به دانشجویان غیربومی اختصاص می‌یابد. انتخاب رشته دانشگاه‌های فرهنگیان نیز به‌صورت گزینش بومی استانی انجام می‌پذیرد. تمامی رشته‌های دوره شبانه و نیمه‌حضوری با بومی گزینی استانی پذیرش می‌شوند. برخی از رشته‌های دوره‌های روزانه مانند علوم آزمایشگاهی، پرستاری، مامایی، اتاق عمل، هوشبری و… نیز شامل بومی پذیری استانی خواهند بود.
2. گزینش بومی؛ بومی گزینی ناحیه‌ای
رشته‌هایی که در دانشگاه یک استان و استان‌های مجاور آن وجود دارند، شامل گزینش بومی ناحیه‌ای خواهند بود. هر چند استان مجاور یک ناحیه بومی را تشکیل می‌دهند؛ برای مثال، استان‌های اصفهان، یزد و چهارمحال‌وبختیاری یک ناحیه را تشکیل می‌دهند. در کل کشور 9 ناحیه وجود دارد که هر ناحیه شامل 2 الی 7 استان هستند. پذیرش دانشگاه‌های پیام‌نور و غیرانتفاعی به‌صورت گزینش بومی ناحیه‌ای انجام می‌شود. برخی از رشته‌های دوره روزانه مانند پزشکی، داروسازی، دندانپزشکی، تکنولوژی پرتوشناسی، حسابداری، زمین‌شناسی، شیمی (محض و کاربردی)، مهندسی بهداشت و… شامل تأثیر گزینش بومی ناحیه‌ای هستند.
3. بومی گزینی قطبی
رشته‌هایی که تنها در یک ناحیه از چند ناحیه مجاور ارائه می‌شوند، برای پذیرش دانشجویان از بومی گزینی قطبی استفاده می‌کنند. همان‌طور که می‌دانید، هر چند ناحیه یک قطب را تشکیل می‌دهد. به‌طورکلی کشور ایران شامل 5 قطب است. برای مثال، استان‌های ایلام، خوزستان و لرستان یک ناحیه هستند و استان‌های اصفهان، چهارمحال‌وبختیاری و یزد یک ناحیه دیگر را تشکیل می‌دهند. در مجموع این شش استان یک قطب را تشکیل می‌دهند.
4. گزینش کشوری
رشته‌هایی که ممکن است در یک قطب ارائه نشوند، شامل بومی گزینی نخواهند بود و پذیرش آن‌ها به‌صورت کشوری انجام می‌شود؛ برای مثال، رشته بینایی‌سنجی تنها در 3 استان کشور ارائه می‌شود. در این صورت، ملاک گزینش دانشجویان، جمعیت داوطلبان در هر منطقه است؛ بنابراین در گزینش کشوری تفاوتی ندارد که داوطلبان از کدام استان باشند. برای مثال شانس قبولی یک داوطلب از خرم‌آباد، با داوطلبانی از شهر کرج و کرمانشاه در رشته‌ای که گزینش کشوری دارد، برابر است.
پذیرش همه رشته‌های دوره‌های مجازی، پردیس خودگردان و ظرفیت مازاد به‌صورت کشوری است. برخی از رشته‌های دوره روزانه مانند دکتری پیوسته بیوتکنولوژی، بینایی‌سنجی، شنوایی‌شناسی، علوم تغذیه، اعضای مصنوعی، کاردرمانی، گفتاردرمانی، بهداشت عمومی، مهندسی بهداشت حرفه‌ای، فناوری اطلاعات سلامت، تکنولوژی پرتودرمانی، پزشکی هسته‌ای، زیست‌شناسی سلولی و مولکولی، زیست‌فناوری و… دارای گزینش کشوری هستند.
نحوه تعیین استان بومی داوطلب
ملاک تعیین بومی بودن داوطلب، محلی است که سال آخر دوره متوسطه خود را در آن گذرانده است. به عبارتی برای تعیین استان بومی هر داوطلب، درصورتی‌که محل اخذ مدرک تحصیلی سه سال دوره متوسطه در یک استان باشد، داوطلب بومی آن استان تلقی می‌شود. درصورتی‌که محل اخذ مدرک تحصیلی سه سال آخر داوطلبی در یک استان نباشد، استان محل تولد وی به‌عنوان استان بومی در نظر گرفته می‌شود. داوطلبانی که سه سال آخر تحصیلات خود را خارج از کشور گذرانده باشند و محل تولد آن‌ها نیز خارج از کشور باشد، استان بومی آن‌ها تهران محسوب می‌شود.
میزان تاثیر گزینش بومی در کنکور
گذراندن سال آخر دوره متوسطه در هر شهر و استان برای دواطلب ملاک تعیین بومی بودن و بومی گزینی است. پس از اعلام سازمان سنجش آموزش کشور مبنی بر پذیرش متقاضیان در دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی به‌صورت بومی، 80 درصد ظرفیت پذیرش دانشجویان به دانشجویان بومی اختصاص می‌یابد. بدین ترتیب، دانشگاه‌ها موظف به پذیرش تنها 20 درصد از ظرفیت خود توسط دانشجویان غیربومی هستند. لازم به ذکر است در رشته محل‌هایی که گزینش در آن‌ها به‌صورت بومی باشد، پس از کسر سهمیه 25 درصدی ایثارگران و جانبازان، 20 درصد به داوطلبان آزاد و مابقی به نسبت تعداد شرکت‌کنندگان هریک از سهمیه‌های مناطق و خانواده شهدا در بوم مربوطه به تعداد کل شرکت‌کنندگان آن بوم اختصاص می‌گیرد.
دلایل گزینش بومی؛ چرا بومی گزینی انجام می‌شود؟
از جمله دلایل بومی گزینی، می‌توان به کاهش مشکلات اقتصادی و زندگی دانشجویان در شهرهای دیگر و همچنین کاهش مهاجرت‌های شهری اشاره کرد. داوطلبانی که بااطلاع از تأثیر گزینش بومی در انتخاب رشته کنکور شرکت می‌کنند، انتخاب آگاهانه‌تر و همچنین شانس قبولی بیشتری خواهند داشت. به‌طورکلی گزینش دانشجویان بر اساس سه عامل اصلی که عبارت از نمره کسب شده توسط داوطلب، استان بومی و سهمیه داوطلب هستند، تعیین می‌شود.
گزینش بومی در کنکور به داوطلبان کمک می‌کند تا شانس قبولی بیشتری برای ورود به یک دانشگاه بومی داشته باشند؛ برای مثال دانشجویانی که بومی استان یزد هستند، احتمال قبولی بیشتری در دانشگاه‌های این استان دارند.
مزیت گزینش بومی؛ آیا گزینش بومی برای داوطلبان مزیتی دارد؟
بومی گزینی در نظام آموزش کشور باهدف ایجاد توازن بین عرضه و تقاضا مطرح و اجرا می‌شود. در گزینش بومی برخی از رشته‌ها و دانشگاه‌ها امتیاز خاصی را برای داوطلبان بومی آن رشته و دانشگاه در نظر می‌گیرند. مزیت گزینش بومی در کنکور سراسری این است که باعث می‌شود در حق دانش‌آموزان بومی استان‌های مختلف برای پذیرش در دانشگاه‌های بومی منطقه خود اجحاف نشود.
بدین ترتیب، از نقل‌وانتقالات و صرف هزینه‌های اضافی به طور چشمگیری کاسته می‌شود. از دیگر مزیت‌های گزینش بومی می‌توان به جلوگیری از مشکلات اقتصادی، پیشگیری از مشکلات کمبود خوابگاه، کاهش مهاجرت‌های بی‌علت و امکان قبولی بیشتر برای بومیان هر استان اشاره کرد. طبق پژوهش‌ها، افت تحصیلی دانشجویان، عدم دسترسی به امکانات رفاهی لازم، فشار روانی قبولی در مکانی دور از محل زندگی و… به میزان زیادی در افت تحصیلی دانشجویان تأثیر داشته است؛ لذا تاثیر گزینش بومی بر کیفیت تحصیل دانشجویان نیز مشهود است.
جمع‌بندی
بومی گزینی در کنکور سراسری یکی از موضوعات مهم در انتخاب رشته است. هدف از گزینش تسهیل قبولی دانشجویان بومی یک استان در دانشگاه‌های همان استان است. مزیت گزینش بومی در انتخاب رشته کنکور باعث می‌شود دانشجویان انتخاب آگاهانه‌تری داشته باشند. تاثیر گزینش بومی در کاهش مشکلات اقتصادی و زندگی دانشجویان در شهرهای دیگر بسیار مشهود است. در صورت هرگونه ابهام درمورد گزینش بومی می‌توانید با درخواست مشاوره و ارسال درخواست با مشاوران همراهان فردا در تماس باشید.
