شناسایی انواع دانشگاه های کشور به دانشجویان و دانش‌آموزان کمک می‌کند تا در تصمیم‌گیری برای ادامه تحصیلات و آینده خود آگاهانه‌تر عمل کنند. در سال‌های اخیر با افزایش اهمیت مدرک تحصیلی در زندگی افراد، یکی از مهم‌ترین عوامل در انتخاب نوع دانشگاه، اعتبار مدرک دانشگاه ها بوده است.
در حال حاضر هفت نوع دانشگاه در سیستم آموزشی کشور ما وجود دارد که شامل دانشگاه‌های دولتی، دانشگاه پیام‌نور، مؤسسات آموزش عالی غیرانتفاعی، دانشگاه آزاد اسلامی، پردیس خودگردان وابسته به دانشگاه دولتی، دانشگاه جامع علمی کاربردی و دانشگاه‌های مجازی هستند. در این مقاله از سری مقالات همراهان فردا، به بررسی رتبه بندی دانشگاه های ایران خواهیم پرداخت.
معرفی انواع دانشگاه های کشور
یکی از مهم‌ترین کاربردهای شناخت انواع دانشگاه های کشور، در هنگام شرکت در کنکور و زمان انتخاب رشته مشخص می‌شود. انتخاب دانشگاه محل تحصیل، نقش زیادی در مسیر شغلی و آینده دانش‌آموزان ایفا می‌کند. بدین ترتیب، شناخت انواع دانشگاه ها و ویژگی‌های هرکدام از آن‌ها برای داوطلبان ورود به دانشگاه از اهمیت بالایی برخوردار است. همان‌طور که گفتیم، در حال حاضر 7 نوع دانشگاه در کشور ما وجود دارد که وابسته به یکی از دو وزارتخانه علوم یا بهداشت هستند.
بر اساس آخرین اطلاعات مؤسسه پژوهش و برنامه‌ریزی وزارت علوم، در ایران 2569 دانشگاه وجود دارد. این تعداد شامل 530 دانشگاه آزاد، 309 مؤسسه آموزش عالی غیرانتفاعی، 170 مرکز فنی حرفه‌ای، 466 دانشگاه پیام‌نور، 953 واحد علمی کاربردی و 141 دانشگاه دولتی هستند. انواع مختلف دانشگاه‌های کشور در میزان شهریه، اعتبار مدرک تحصیلی، ظرفیت پذیرش، نوع پذیرش و… باهم متفاوت هستند. در ادامه به معرفی این دانشگاه‌ها می‌پردازیم.
1. دانشگاه دولتی
انواع دانشگاه های کشور که با نام دانشگاه دولتی شناخته می‌شوند تحت‌نظر وزارت علوم تحقیقات و فناوری و وزارت بهداشت و درمان و یا سایر نهادهای رسمی کشور فعالیت می‌کنند. این دانشگاه‌ها در دوره‌های روزانه (نوبت اول) و شبانه (نوبت دوم) دانشجویان را پذیرش می‌کنند. هزینه احداث و اداره دانشگاه‌های دولتی توسط دولت و سازمان‌های دولتی تأمین می‌شود. از مهم‌ترین شرایط ورود به دانشگاه‌های دولتی می‌توان به شرکت در کنکور سراسری اشاره کرد. دانش‌آموزان باتوجه‌به لیست رشته‌های تحصیلی که هر دانشگاه ارائه می‌دهد، می‌توانند دانشگاه مناسب خود را انتخاب کنند.
چگونگی تدریس، محتوای آموزشی، ارزشیابی کلاس، آرایش کلاس درس و ملاک‌های دیگر در کیفیت آموزش تأثیرگذار هستند. ازآنجایی‌که دانشگاه‌های دولتی از بالاترین رتبه در میان انواع دانشگاه های کشور برخوردارند، در تمام موارد ذکر شده از کیفیت بالایی بهره‌مند هستند. دانشجویان پذیرفته شده در دوره‌های روزانه در دانشگاه‌های دولتی به‌صورت کاملاً رایگان به تحصیل می‌پردازند و شهریه پرداخت نمی‌کنند.
درحالی‌که دانشجویان پذیرفته شده در دوره‌های شبانه ملزم به پرداخت شهریه هستند. در واقع، دانشجویان دوره روزانه در دانشگاه‌های دولتی از بورسیه تحصیلی استفاده می‌کنند و به همین دلیل در ازای تحصیل رایگان باید تعهد خدمت رایگان داشته باشند.
امکانات دانشگاه دولتی
دانشجویان روزانه و شبانه به یک اندازه از امکانات دانشگاه‌های دولتی برخوردار می‌شوند. با این تفاوت که دانشجویان شبانه در صورت استفاده از خوابگاه‌های دانشجویی، تغذیه و موارد دیگر هزینه پرداخت می‌کنند. دانشجویان شبانه همراه با دانشجویان روزانه در یک کلاس درس شرکت می‌کنند و برنامه درسی مشابهی دارند. تمام کلاس‌های درسی دانشگاه دولتی به‌صورت حضوری برگزار می‌شوند. اعتبار مدرک دانشگاه های دولتی از انواع دانشگاه ها در کشور بالاتر است. ازاین‌رو، شانس ورود به مشاغل دولتی نیز برای دانشجویان این دانشگاه‌ها بیشتر است.
2. انواع دانشگاه های کشور؛ پردیس خودگردان
دانشگاه‌های پردیس خودگردان در ابتدا باهدف جذب دانشجویان بین‌المللی و با نام پردیس بین‌المللی تأسیس شدند. عدم تحقق این هدف منجر به تغییر نام این دانشگاه‌ها به دانشگاه خودگردان شد و اقدام به جذب دانشجویان داخل کشور کردند. در حال حاضر پردیس خودگردان یکی از انواع دانشگاه های کشور و شعبه‌هایی از دانشگاه‌های دولتی هستند که با دریافت هزینه از دانشجویان آن‌ها را ثبت‌نام می‌کنند. هزینه اداره دانشگاه‌های پردیس خودگردان از شهریه دریافتی از دانشجویان تأمین می‌شود.
تدریس در پردیس‌های خودگردان توسط اساتید دانشگاه‌های دولتی و هم سطح با این دانشگاه‌ها ارائه می‌شود. ازاین‌رو اعتبار مدرک دانشگاه های خودگردان به‌اندازه دانشگاه دولتی است. نحوه پذیرش در پردیس خودگردان به‌صورت متمرکز بوده و یکی از راه‌های ورود به این دانشگاه‌ها شرکت در کنکور سراسری است. رشته‌های پزشکی و پیراپزشکی در این دانشگاه‌ها بیشترین متقاضیان را به خود جذب می‌کنند.
پردیس‌های خودگردان که یکی از انواع دانشگاه های کشور هستند، در برخی از رشته‌ها اقدام به پذیرش دانشجویان بدون کنکور می‌کنند. این دانشگاه‌ها علاوه بر کنکور سراسری و پذیرش بر اساس سوابق تحصیلی به روش دیگری نیز اقدام به پذیرش دانشجویان می‌کند. این روش شامل یک آزمون دومرحله‌ای است که پس از آن دانشجو دعوت به مصاحبه می‌شود. پس از انجام مصاحبه دانشجو در صورت تسلط به زبان انگلیسی در این دانشگاه پذیرش می‌شود. پردیس خودگردان در گروه‌های علوم‌انسانی، هنر و زبان‌های خارجه بر اساس سوابق تحصیلی دانشجو می‌پذیرد. درحالی‌که برای گروه‌های ریاضی، فیزیک و تجربی دانشجویان را هم از طریق کنکور و هم آزمون اختصاصی پذیرش می‌کند.
هرکدام از انواع دانشگاه های کشور که با نام پردیس خودگردان شناخته می‌شوند می‌توانند امکانات آموزشی و رفاهی و شهریه متفاوتی داشته باشند. شهریه پردیس خودگردان در هر سال شامل 10 الی 15 درصد افزایش هزینه می‌شود. درصورتی‌که دانشجویان قصد انصراف از این دانشگاه‌ها را داشته باشند، ملزم به پرداخت شهریه ثابت ترم‌های آینده خواهند بود.
امکانات پردیس خودگردان
لازم به ذکر است انتقال و مهمان‌شدن از دانشگاه پردیس خودگردان به سایر دانشگاه‌ها ممنوع است و دانشجویان تنها می‌توانند به یک پردیس خودگردان دیگر انتقالی یا مهمانی بگیرند. نکته قابل‌ذکر دیگر است که اکثر پردیس‌های خودگردان تعهدی برای ارائه خوابگاه به دانشجویان ندارند.
3. دانشگاه پیام‌نور
دانشگاه پیام‌نور یکی از انواع دانشگاه های کشور است که به‌صورت نیمه‌دولتی شناخته می‌شود. دانشگاه پیام‌نور در مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری دانشجو می‌پذیرد. پذیرش این دانشگاه در مقطع کارشناسی اغلب از گروه انسانی انجام می‌پذیرد. این دانشگاه‌ها شهریه مناسب‌تری نسبت به دانشگاه‌های آزاد و پردیس‌های خودگردان از دانشجویان دریافت می‌کنند. یکی از تفاوت‌های دانشگاه‌های پیام‌نور نسبت به انواع دانشگاه های کشور، در ارائه آموزش به‌صورت نیمه‌حضوری است.
در دانشگاه‌های پیام‌نور شیوه آموزشی به‌گونه‌ای است که با استفاده از فناوری‌ها و کتاب‌های آموزشی خودآموز ضرورت حضور در کلاس برای دانشجویان کمتر می‌شود. امکان پذیرش در دانشگاه‌های پیام‌نور به دو صورت شرکت در کنکور و پذیرش از طریق سوابق تحصیلی وجود دارد.
امکانات دانشگاه پیام‌نور
دانشگاه‌های پیام‌نور تعهدی در قبال ارائه خوابگاه به دانشجویان ندارد. لازم به ذکر است پذیرش در دانشگاه‌های پیام‌نور به‌صورت بومی گزینی است.
4. انواع دانشگاه های کشور؛ دانشگاه غیرانتفاعی
دانشگاه غیرانتفاعی یکی از انواع دانشگاه های کشور است که غیردولتی بوده و تحت‌نظر وزارت علوم فعالیت می‌کند. این دانشگاه‌ها بر اساس کنکور سراسری اقدام به پذیرش دانشجویان در مقاطع مختلف تحصیلی می‌کنند. دانشگاه‌های غیرانتفاعی در برخی از رشته‌ها دانشجویان را از طریق سوابق تحصیلی پذیرش می‌کنند. شهریه و هزینه دانشگاه غیرانتفاعی مشابه دانشگاه آزاد است. رشته‌هایی که در دانشگاه‌های غیر انتفاعی ارائه می‌شوند، از تنوع بالایی برخوردارند و در تمام گروه‌های آزمایشی ارائه می‌شوند.
پذیرش در برخی از رشته‌های پرطرف‌دار و دانشگاه‌های غیرانتفاعی مطرح در سطح کشور تنها با شرکت در کنکور سراسری و کسب رتبه لازم امکان‌پذیر است. به‌طورکلی، پذیرش دانشجویان در دانشگاه‌های غیرانتفاعی بسیار راحت‌تر از دانشگاه‌های دولتی است. پیشنهاد می کنیم مقاله اعتبار مدرک دانشگاه غیر انتفاعی؛ تحصیل دردانشگاه غیر انتفاعی را مطالعه کنید.
امکانات دانشگاه غیرانتفاعی
میزان شهریه و امکانات آموزشی و رفاهی دانشگاه‌های غیرانتفاعی باهم متفاوت است؛ اما به‌طورکلی می‌توان گفت سطح کیفیت آموزش و امکانات رفاهی این دانشگاه‌ها نسبت به دانشگاه‌های دولتی و آزاد پایین‌تر است. همچنین تنوع رشته‌ها در دانشگاه غیرانتفاعی محدودتر است. دانشگاه‌های غیرانتفاعی معمولاً رشته‌های پرطرف‌دار مانند مهندسی و گروه علوم‌انسانی را ارائه می‌دهند. مدرک تحصیلی دانشگاه‌های غیرانتفاعی مورد تأیید وزارت علوم و کاملاً معتبر است.
5. دانشگاه علمی کاربردی
دانشگاه علمی کاربردی یکی از انواع دانشگاه های کشور به صورت نیمه دولتی و وابسته به وزارت علوم است. این دانشگاه دانشجویان را در مقاطع کاردانی، کارشناسی و کارشناسی ارشد پذیرش می‌کند. دانشجویان برای تحصیل در دانشگاه‌های علمی کاربردی ملزم به پرداخت شهریه ثابت و متغیر دروس هستند. میزان شهریه در هر سال تحصیلی برابر مصوبه هیئت‌امنای دانشگاه جامع علمی کاربردی تعیین می‌شود. نزدیک به هزار دانشگاه علمی کاربردی در سطح کشور وجود دارد. در دانشگاه‌های علمی کاربردی علاوه بر نظام آموزشی ترمی، نوع دیگری از آموزش به نام پودمانی وجود دارد.
این آموزش عبارت از آموزش‌های منفصل و تفکیک شده به‌صورت اجباری است که در آن مهارت‌های شغلی به دانشجویان ارائه می‌شود. محور اصلی در این سیستم آموزشی، آموزش‌های فنی و حرفه‌ای است. دانشگاه‌های علمی کاربردی در گروه‌های صنعت، کشاورزی، فرهنگ و هنر و مدیریت و خدمات اجتماعی فعالیت می‌کنند. مدرک دانشگاه‌های علمی کاربردی مورد تأیید وزارت علوم است و قابلیت ترجمه و استعلام دارد.
6. اعتبار مدرک دانشگاه ها؛ دانشگاه آزاد اسلامی
دانشگاه آزاد اسلامی یکی از انواع دانشگاه های کشور غیردولتی است. دانشگاه آزاد دانشجویان را در مقاطع مختلف تحصیلی بر اساس کنکور سراسری و سوابق تحصیلی پذیرش می‌کند. دانشجویان برای تحصیل در دانشگاه آزاد ملزم به پرداخت شهریه هستند. دانشجویان باید هر ترم مبلغی را به‌عنوان شهریه ثابت و شهریه متغیر پرداخت کنند. لازم به ذکر است هزینه‌هایی که دانشجو برای تحصیل در دانشگاه آزاد پرداخت می‌کند، بر کیفیت و کمیت و شرایط تحصیلی و امکانات رفاهی در طول تحصیل تأثیر بسزایی دارد.
شهریه دانشجویان پذیرفته شده با کنکور و بدون کنکور در دانشگاه آزاد تفاوتی ندارد. قبولی در دانشگاه آزاد در میان انواع دانشگاه های کشور نیاز به رتبه پایین‌تری نسبت به دانشگاه‌های دولتی دارد. دانشگاه آزاد اسلامی اکثر رشته‌های تحصیلی را ارائه می‌دهد. لازم به ذکر است رقابت برای قبولی در رشته‌های پزشکی و پیراپزشکی در دانشگاه‌های دولتی بسیار زیاد است.
در بسیاری از دانشگاه‌های آزاد بسیاری از اساتید دانشگاه‌های دولتی تدریس می‌کنند. اعتبار مدرک دانشگاه ها توسط وزرات علوم و بهداشت بر اساس رشته‌ها تعیین می‌شود. مدرک دانشگاه آزاد مورد تأیید وزارت علوم است.
امکانات دانشگاه آزاد
دانشگاه آزاد یکی از انواع دانشگاه های کشور است که به‌صورت خصوصی و با شهریه دانشجویان اداره می‌شود. این دانشگاه‌ها معمولاً توانایی مطلوبی در ارائه خدمات رفاهی و آموزشی به دانشجویان دارند. برخی از دانشگاه‌های آزاد بیمارستان‌های مستقل برای دانشجویان گروه‌های پزشکی، آزمایشگاه‌ها و کتابخانه‌های مجهز و… را به دانشجویان ارائه می‌دهند. این دانشگاه‌ها تعهدی برای ارائه خوابگاه به دانشجویان ندارند.
7. دانشگاه مجازی
اعتبار مدرک دانشگاه ها هنگام انتخاب نوع دانشگاه برای دانش‌آموزان اهنیت زیادی دارد. همان‌طور که از نام این دانشگاه پیداست، دانشگاه مجازی یکی از انواع دانشگاه های کشور است که آموزش و تدریس را به‌صورت مجازی به دانشجویان ارائه می‌دهد. تدریس و ارائه مطالب درسی در این دانشگاه‌ها به‌صورت مجازی و غیرحضوری انجام می‌شود. لازم به ذکر است که امتحانات پایان ترم این دانشگاه‌ها به‌صورت مجازی برگزار می‌شود.
پذیرش دانشجویان در دانشگاه‌های مجازی از طریق کنکور انجام می‌پذیرد. در سال‌های اخیر بسیاری از دانشگاه‌های آزاد و پیام‌نور در برخی از رشته‌ها اقدام به پذیرش دانشجویان در دوره‌های آموزش الکترونیکی می‌کنند.
شهریه دانشگاه مجازی مطابق با هزینه مصوب سازمان‌های مربوطه پرداخت می‌شود. این شهریه برای دوره‌های آموزش الکترونیکی دانشگاه‌های مختلف متغیر است. بنا بر اعلام وزارت علوم، مدارک دانشگاه‌های مجازی مورد تأیید این وزارت هستند. اعتبار مدرک دانشگاه ها مجازی تا حد زیادی به رتبه دانشگاه وابسته است.
جمع‌بندی
انتخاب یکی از انواع دانشگاه های کشور به اهداف، علاقه و شرایط هر شخص بستگی دارد. برخی از دانش‌آموزان تا حدی به قبول‌شدن در یک‌رشته خاص اهمیت می‌دهند که حاضر هستند شهریه بالایی برای تحصیل در آن رشته بپردازند. برخی از دانش‌آموزان نیز آرزو دارند در دانشگاه‌های برجسته کشور و در شهرهای بزرگ به ادامه تحصیل بپردازند. در مجموع، یکی از مهم‌ترین نکات در انتخاب رشته و دانشگاه، مهارت و توانمندی است که پس از تحصیل در آن دانشگاه کسب می‌کنید.
توجه داشته باشید که اعتبار مدرک دانشگاه ها می‌تواند تأثیر بسزایی در تعیین آینده شما داشته باشد. رتبه بندی دانشگاه های ایران در انتخاب آن ها به عنوان اولویت تحصیل اهمیت زیادی داد. برای کسب اطلاعات بیشتر می توانید با ارسال درخواست مشاوره از کارشناسان ما درهمراهان فردا کمک بگیرید.
