شاید تابه‌حال اصطلاح تحصیلات تکمیلی را زیاد شنیده باشید؛ اما معنی آن را به‌درستی متوجه نشده باشید. تحصیلات تکمیلی (Graduate) دوره‌ای از تحصیلات است که پس از پایان دوره کارشناسی آغاز می‌شود. این دوره گامی بلندتر از دوره کارشناسی و فرصتی برای مطالعه و تمرکز روی یک حوزه تخصصی‌تر است. در فضای رقابتی پس از پایان تحصیلات دوره کارشناسی، برخورداری از مدارک کارشناسی ارشد و بالاتر از آن، می‌تواند فرد را برای به‌دست‌آوردن موقعیت‌های شغلی نسبت به دیگران متمایز کند.
دوره تحصیلات عالی در دانشگاه‌های ایران شامل دوره کاردانی و کارشناسی است. دوره‌های تحصیلات عالی و تکمیلی این فرصت را برای دانشجویان فراهم می‌کنند تا با ادامه تحصیل در رشته و زمینه موردعلاقه آینده روشنی از نظر شغلی و علمی برای خود رقم بزنند. در ادامه این مقاله از سری مقالات همراهان فردا به بررسی انواع تحصیلات خواهیم پرداخت.
انواع تحصیلات در ایران
در سال‌های اخیر برخورداری از مدارک تحصیلی دانشگاهی برای افراد جامعه به یک ضرورت تبدیل شده است. به‌طورکلی تحصیلات دانشگاهی در ایران شامل تحصیلات عالی و تحصیلات تکمیلی می‌شود. تحصیلات‌عالی شامل مقاطع کاردانی و کارشناسی و تحصیلات‌تکمیلی شامل مقطع کارشناسی ارشد، دکتری و پسادکتری هستند. هر مقطع تحصیلی شامل یک دوره کامل تحصیلی است که در طی آن دانشجو وارد دانشگاه می‌شود، در یک رشته خاص تحصیل می‌کند و یک مدرک معتبر اخذ می‌کند. در ادامه توضیح مختصری درباره هریک از مقاطع مختلف تحصیلات عالی و تکمیلی می‌دهیم.
1. کاردانی
دوره کاردانی یا فوق‌دیپلم پایین‌ترین مقطع تحصیلات عالی به شمار می‌رود. دانشجویان پذیرفته شده در این دوره می‌توانند پس از اتمام دوره کاردانی به مقطع کارشناسی ناپیوسته وارد شده و به ادامه تحصیل بپردازند. حداکثر زمان اختصاص‌داده‌شده به این دوره 2.5 سال و تعداد واحدهای درسی آن حداقل 72 و حداکثر 95 واحد است.
2. کارشناسی
دوره تحصیلی کارشناسی که با نام لیسانس نیز شناخته می‌شود، دومین مقطع تحصیلات عالی و مهم‌ترین پیش‌نیاز تحصیلات تکمیلی به شمار می‌رود. تحصیل در این دوره منجر به دریافت مدرک کارشناسی می‌شود. این دوره به دودسته کارشناسی پیوسته و کارشناسی ناپیوسته تقسیم می‌شود. مدت زمان تحصیل در کارشناسی پیوسته 4 الی 6 سال بسته به رشته تحصیلی است. این زمان برای کارشناسی پیوسته 2 الی 3 سال است.
3. تحصیلات تکمیلی؛ کارشناسی ارشد
تحصیل در دوره کارشناسی ارشد که با نام فوق‌لیسانس نیز شناخته می‌شود، اولین مقطع تحصیلات‌تکمیلی به شمار می‌رود. دانشجویان در دوره کارشناسی ارشد به‌صورت تخصصی‌تر رشته موردنظر خود را موردمطالعه قرار می‌دهند. مدت زمان تحصیل در این دوره 2 سال است و به دو بخش کارشناسی ارشد پیوسته و ناپیوسته تقسیم می‌شود. تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد پیوسته نیازمند برخورداری از مدرک دیپلم یا پیش دانشگاهی است.
پذیرفته‌شدگان بنا بر رشته‌ای که در آن پذیرش شده‌اند، باید حداقل 172 واحد و حداکثر 182 واحد درسی را بگذرانند. مدت زمان تحصیل در این دوره 6 الی 7 سال است. برای پذیرش در مقطع کارشناسی ارشد ناپیوسته دانشجویان ملزم به ارائه مدرک کارشناسی هستند. تعداد واحدهای درسی این مقطع حداقل 28 و حداکثر 32 واحد است. مدت زمان تحصیل کارشناسی ارشد ناپیوسته دو سال است.
4. دکتری
تحصیل در مقطع دکتری دومین دوره از تحصیلات تکمیلی به شمار می‌رود. دانشجویان با تحصیل در مقطع دکتری دانشجویان یک دوره تحقیق و پژوهش و نوشتن پایان‌نامه را تکمیل می‌کنند و در نهایت موظف به دفاع از پایان‌نامه خود خواهند بود. به‌طورکلی دکتری شامل دکتری حرفه‌ای و دکتری تخصصی است.
تحصیل در دوره دکتری حرفه‌ای مستلزم ارائه مدرک دیپلم معتبر است. این دوره پس از دوره پیش دانشگاهی شروع شده و دانشجو پس از گذراندن تعداد واحدهای معینی به مدرک دکتری حرفه‌ای دریافت می‌کند. مدرک دکتری حرفه‌ای در رشته‌هایی مانند پزشکی، دندانپزشکی، داروسازی، دامپزشکی و برخی از رشته‌های خاص قابل دریافت است. طول دوره دکتری حرفه‌ای 6 الی 7 سال است. دانشجویان برای تحصیل در دوره دکتری تخصصی موظف به ارائه مدرک کارشناسی ارشد معتبر و تایید شده هستند. دانشجویان در دوره دکتری تخصصی 26 واحد درسی می‌گذرانند. این دوره آموزشی حداقل 4 سال و حداکثر 6 سال به طول می‌انجامد.
فراموش نکنید شانس استخدام با مدرک تحصیلی به خصوص در ارگان‌های دولتی با داشتن تحصیلات تکمیلی به خصوص کارشناسی ارشد بیشتر است.
تفاوت تحصیلات عالی و تحصیلات تکمیلی
تحصیلات عالی شامل مقاطع کاردانی و کارشناسی است که پس از دیپلم قرار دارند. تحصیلات تکمیلی شامل مقاطع کارشناسی ارشد، دکتری و تحصیلات پس از دکتری است. این دوره‌های تحصیلی تفاوت‌های خاصی باهم دارند. مهم‌ترین تفاوت میان تحصیلات دوره تکمیلی و تحصیلات‌عالی در نوع علمی است که دانشجویان در این دوره‌ها می‌آموزند. در دوره کاردانی و کارشناسی علوم به‌صورت سطحی‌تر و در وسعت بیشتری به دانشجویان ارائه می‌شوند؛ درحالی‌که تحصیلات‌تکمیلی دامنه علوم کمتر و آموزش عمیق‌تری را به دانشجویان ارائه می‌دهد.
تفاوت دیگر این است که دوره تحصیلات عالی آموزش‌محور و دوره تکمیلی پژوهش‌محور هستند. علومی که در مقاطع کاردانی و کارشناسی آموزش داده می‌شوند کاربردی‌تر هستند تا فارغ‌التحصیلان بتوانند از آن‌ها در مشاغل مختلف بهره بگیرند. درصورتی‌که در دوره تحصیلات‌تکمیلی علوم حالت تئوری دارند و دانشجویان با انجام تحقیقات و آزمایش به توسعه دانش می‌پردازند.
معمولاً تعداد کمتری از دانشجویان تصمیم به ادامه تحصیل در دوره تکمیلی می‌گیرند و اغلب آن‌ها سعی می‌کنند با مدرک کارشناسی مشغول به کار شوند. دانشجویان تحصیلات تکمیلی تعداد واحدهای کمتری نسبت به دانشجویان مقاطع کارشناسی و کاردانی می‌گذرانند و مدت زمان تحصیل کمتری نیز دارند.
جمع‌بندی
تحصیلات دانشگاهی اهمیت و تأثیر خاصی در زندگی هر فرد دارد. تأثیراتی همچون پیشرفت در آینده شغلی، زندگی شخصی، برقرارکردن ارتباط بهتر با دیگران، بهبود جایگاه علمی و… از جمله اثرات تحصیلات عالی در زندگی افراد هستند. دانشجویان به دلایل مختلفی تصمیم به تحصیل در مقاطع مختلف تحصیلات‌تکمیلی می‌گیرند. تحصیل در مقاطع تحصیلات تکمیلی می‌تواند با ارتقا شغلی، افزایش حقوق و مزایا و بهبود مرتبه اجتماعی همراه باشد. در جوامع امروزی تحصیل در مقطع تحصیلات‌تکمیلی پس از پایان تحصیلات کارشناسی می‌تواند شما را برای ورود به بازار کار بیش‌ازپیش مهیا کند. در صورت هرگونه سؤال یا ابهام درمورد انواع تحصیلات با ارسال فرم درخواست مشاوره می‌توانید با مشاوران ما در ارتباط باشید.
باسلام واحترام
در مورد دوره پست دکتری هم توضیحات لازم بنویسید
ممنون